Vùng đất hoang tài chính: Vì sao bạn mãi loay hoay?
Tiền bạc không chỉ là con số – mà là tâm lý, hành vi và bản đồ mà bạn (chưa) có. Đây là cách nhận diện chính mình và bắt đầu hành trình ra khỏi vùng đất hoang của hiểu biết về tài chính cá nhân.
Bạn có từng thấy mình lạc giữa một vùng đất hoang – nơi không có bản đồ, không có chỉ dẫn, chỉ có tiếng thở dài và một niềm lo mơ hồ về tiền bạc?
Một nơi mà mọi quyết định chi tiêu hay tiết kiệm đều như bước chân trên cát lún: bạn không biết bắt đầu từ đâu, không biết liệu có đúng hướng, và càng bước càng thấy bất an.
Mình gọi đó là vùng đất hoang tài chính – một trạng thái không chỉ ai đó xa lạ mới trải qua, mà hầu như chúng ta, ở một thời điểm nào đó trong đời, đã từng đứng ở đó.
Những biểu hiện dễ nhận ra — nhưng ít được nói ra
Khi rơi vào vùng đất hoang ấy, điều đầu tiên xuất hiện không phải là nỗi sợ mất tiền – mà là cảm giác mất phương hướng.
Bạn có thể vẫn đang đi làm, vẫn có lương tháng, vẫn chi tiêu đầy đủ – nhưng trong lòng lúc nào cũng lơ lửng một câu hỏi: “Nếu ngày mai mất việc thì sao?”
Hoặc: “Tiền mình đi đâu mất hết rồi?”
Một người bạn của mình – làm việc trong ngành sáng tạo, thu nhập ổn định ở mức tốt 75 triệu/tháng, nhưng lúc nào cũng cảm thấy “có gì đó không ổn” với túi tiền của mình.
Bạn bảo: “Mình không nợ ai, không vung tay quá trán. Nhưng mình chẳng biết mình thực sự có bao nhiêu, cần bao nhiêu, và nếu có chuyện gì xảy ra thì cũng chưa rõ xoay sở thế nào.”
Bạn ấy không phải người thiếu ý chí hay kém cỏi. Bạn chỉ thiếu một thứ: một bản đồ.
Vì sao bạn cứ mắc kẹt trong vùng đất hoang tài chính?
Có ba lý do chính – đơn giản nhưng lại ít ai chịu nhìn thẳng:
1. Không Biết Mình Đang Ở Đâu
Hỏi một người: “Tài chính của bạn thế nào rồi?” – câu trả lời thường là: “Cũng bình thường thôi mà.” Bình thường – tức là không biết rõ.
Mình thấy điều này rất phổ biến: không phải vì lười hay vô trách nhiệm, mà vì chúng ta không có thói quen “điểm danh” tiền bạc của mình. Không có một bảng tổng hợp thu – chi – nợ. Không có con số tổng quát. Không có sự kiểm soát.
Cái giá phải trả là: mất kiểm soát trong tâm trí trước khi mất kiểm soát ngoài thực tế.
2. Không Biết Bắt Đầu Từ Đâu
Có quá nhiều lời khuyên ngoài kia. “Phải tiết kiệm ít nhất 20% thu nhập.” “Phải đầu tư sớm.” “Phải có 3 nguồn thu nhập.”
Và rồi, chúng ta rơi vào trạng thái quá tải nhận thức.
- Bạn lướt Facebook thấy người ta khoe “mua nhà tuổi 25”, “gấp đôi tài sản trong 6 tháng”.
- Bạn nghe podcast, xem YouTube – toàn những lời kêu gọi hành động. Nhưng rồi… hành động thế nào?
Sự quá tải ấy khiến ta chần chừ, trì hoãn. Và trì hoãn là cách nhanh nhất để mắc kẹt.
3. Không Dám Chia Sẻ
Tiền bạc ở Việt Nam vẫn là chuyện tế nhị. Nỗi lo tài chính hiếm khi được chia sẻ công khai – vì sợ bị đánh giá, sợ “mất mặt”.
Thành ra, chúng ta giữ nó cho riêng mình.
Nhưng tiền bạc là thứ khó giấu nhất. Giữ trong lòng – nó không biến mất. Nó chỉ phình to thêm, như một quả bóng căng dần, chực chờ nổ tung.
Tại sao căng thẳng tài chính có thể khiến ta tê liệt?
Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng financial stress không chỉ là lo lắng bình thường – nó có khả năng thu hẹp tầm nhìn, giống như bạn đang lái xe trong sương mù: chỉ thấy 5m trước mắt, không thấy đường dài.
Tâm lý học gọi đó là tunnel vision – bạn chỉ còn nhìn thấy nỗi lo, không còn nhìn thấy cơ hội. Và khi căng thẳng chạm ngưỡng, cơ chế tránh né (avoidance) xuất hiện: bạn lờ đi mọi báo cáo, mọi cuộc trò chuyện về tiền bạc.
Tưởng mình “bình yên” – thực ra chỉ đang đẩy bản thân lạc sâu hơn vào vùng đất hoang.
Những bản đồ bị bỏ lại
Lam Mi – khách hàng cũ của mình – từng có doanh thu hàng chục tỷ đồng từ kinh doanh thực phẩm. Năm 2021, cô dốc vốn đầu tư vào trái phiếu – và rồi không rút được. COVID ập đến, kinh doanh đóng cửa, cuộc sống đổ vỡ. Lam Mi nói: “Tiền không chỉ mất – mà em mất luôn niềm tin vào bản thân.”
Hay một người bạn khác – nhân viên văn phòng 28 tuổi ở Sài Gòn. Lương tháng 20 triệu, mỗi ngày “cà phê – trà sữa – áo váy mới” không thiếu. Nhưng đến cuối tháng, vẫn là câu hỏi cũ: “Tiền đâu rồi?”
Cô không nghèo. Nhưng cô luôn thấy mình bất lực.
Vấn đề không nằm ở tiền — mà ở tư duy Tôi Không Đủ
Tự ti tài chính là một bức tường vô hình. Không phải ai cũng nợ nần hay tiêu hoang – nhưng nhiều người cảm thấy mình không đủ giỏi để kiểm soát tiền. Sự tự ti đó khiến họ ngại học, ngại hỏi, ngại thử.
Họ trì hoãn, họ phó mặc, và họ ở lại vùng đất hoang.
Một khách hàng từng chia sẻ với tôi: “Em sợ không đủ giỏi để đầu tư. Em sợ mình làm hỏng hết.” Khi tôi hỏi: “Vậy bao nhiêu là đủ giỏi để bắt đầu?” – cô im lặng.
Sự thật là: Chẳng ai đủ giỏi ngay từ đầu.
Điều quan trọng không phải là chờ đủ giỏi – mà là chấp nhận sự không hoàn hảo và bắt đầu từ bước đầu tiên.
Nếu không biết mình đang ở đâu, bạn sẽ không thể tìm thấy lối ra. Mình không nói về “lộ trình 6 bước”, “bí quyết 3 tháng thành công” – mình chỉ nói về một bước đơn giản nhưng mạnh mẽ: nhìn lại.
{Công Cụ} Định vị lại tài chính của bạn
Mình không muốn chỉ viết ra đây để rồi bạn gấp lại và quên. Mình đã chuẩn bị cho bạn một công cụ nhỏ – một worksheet 5 câu hỏi tự vấn – để bạn có thể tự trả lời:
✅ Tôi đang ở đâu?
✅ Tôi có nhìn rõ mục tiêu tài chính của mình và cách tôi đạt nó không?
✅ Tôi đang trì hoãn hay đã bắt đầu?
✅ Tôi có chia sẻ hay vẫn giữ kín?
✅ Tôi cảm thấy tự tin hay bất lực khi nghĩ về tiền bạc?
Đừng xem nhẹ 5 câu hỏi ấy. Chúng có thể là cú đấm đầu tiên để bạn bật ra khỏi vùng đất hoang.
Sự thật phũ phàng:
“Nếu không biết mình đang ở đâu, bạn sẽ mãi lạc lối.”
Nhưng tin tôi đi – bạn không phải ở đó mãi.
Chúng ta đều đã từng lạc lối.
Nhưng lối ra luôn bắt đầu từ một câu hỏi: “Tôi đang ở đâu?”
Sách “Bình An Tài Chính” — hành trình cùng bạn ra khỏi vùng đất hoang, từng bước làm chủ xây dựng tài chính cá nhân vững vàng.
Mình tin rằng:
Bình an tài chính không phải là có nhiều tiền nhất, mà là biết mình đang ở đâu, biết điều gì thực sự quan trọng – và bình thản trước mọi sóng gió.
Đó cũng chính là lý do mình cùng người đồng sáng lập của FinPeace cùng viết cuốn sách “Bình An Tài Chính - Làm chủ tài chính từ nội lưc tự thân” – một “bản đồ” chi tiết và thực tế để bạn thoát khỏi vùng đất hoang của tài chính cá nhân và tìm thấy sự vững vàng bên trong.
📚 Sách sẽ ra mắt vào tháng 7/2025
👉 Mời bạn đăng ký trước để không bỏ lỡ: [Link Pre-order sách Bình An Tài Chính]
👉 Hoặc reply email này – mình sẽ gửi bạn thông tin chi tiết sớm nhất.