[Tài chính tự thân 20] Tăng trưởng tài chính cá nhân theo công thức SEI
Người làm solo hay bất kỳ ai đang đang tìm kiếm đời sống tự do tự chủ đều có thể tham khảo nguyên tắc SEI để tư duy sắp đặt đời sống cá nhân từng bước vững vàng.
Tuần trước Yến và FinPeace có tham gia sự kiện dành cho các chuyên gia độc lập Vietnam Solo Expert Summit 2024 và có webinar với chủ đề: Xây dựng tài sản và Tài chính cá nhân cho Solo Expert. Trong thời lượng ngắn của sự kiện, Yến tập trung giúp các bạn làm solo trả lời câu hỏi: Đi tìm tăng trưởng tài chính cá nhân từ sự nghiệp solo.
Bài viết tuần này reflect lại các nội dung Yến chia sẻ trong sự kiện. Thông tin này Yến cho rằng hữu ích không chỉ cho các bạn solo mà bất kỳ ai đang tìm kiếm đời sống tự do tự chủ đều có thể tham khảo.
Solopreneur (sự kết hợp giữa "solo" và "entrepreneur") là những người kinh doanh tự do, làm chủ doanh nghiệp của riêng mình mà không theo mô hình công ty, không có nhân viên. Thay vì dành nhiều thời gian cho việc điều hành phát triển cả một doanh nghiệp (entreprise) như một doanh chủ (entrepreneur), solopreneur tập trung vào một lĩnh vực chuyên môn cụ thể và phát triển kinh doanh chuyên môn của mình.
Việt Nam đang chứng kiến sự bùng nổ của mô hình solopreneur trong những năm gần đây, thúc đẩy bởi một số yếu tố chính: tính linh hoạt, sự phát triển của mạng xã hội, công nghệ, tầng lớp trung lưu phát triển kéo theo nhu cầu các dịch vụ chuyên biệt, chi phí vận hành tối ưu và đặc biệt là khát vọng tự chủ - tự do của thế hệ mới.
Bên cạnh những cơ hội, solopreneur ở Việt Nam cũng đối mặt với một số thách thức trong đó có quản lý tài chính. Thách thức này đến từ việc thu nhập không cố định như nhân viên làm việc chính thức. Việc tự chủ, sáng tạo và làm chủ thời gian đồng thời cũng phải tự chịu trách nhiệm về mọi mặt, bao gồm cả tài chính.
Vậy đâu là những kiến thức và chiến lược từ FinPeace giúp các solo expert & các cá nhân tìm kiếm đời sống tự do - tự chủ có thể xây dựng tài sản và tài chính cá nhân hiệu quả?
Biểu hiện của tài chính cá nhân tốt
Hai chỉ số sau đây là những chỉ dấu cơ bản bạn đang xây dựng tài chính cá nhân tốt
Tăng trưởng (Growth)
Mục tiêu tăng trưởng tài sản tối thiểu cần đạt được là gấp 2 (hoặc 3) lần so với lãi suất tiết kiệm. Ví dụ LSTK hiện tại đang 5%, nếu bạn cũng tăng trưởng 5%, có thể coi như không tăng trưởng. Bạn nên đặt mục tiêu tăng trưởng tài chính 15%/năm. Với mức này, tăng trưởng của bạn mới có thể chống lại lạm phát và biến động thị trường. Điều này đòi hỏi bạn phải chủ động tìm kiếm các kênh đầu tư có tiềm năng tăng trưởng cao. Tăng trưởng đều đặn 20% qua các năm là ước mơ của mọi nhà đầu tư vĩ đại.
(Bản tin số #18 đã nhắc tới biểu đồ phân tích hiệu suất các kênh đầu tư khác nhau trong các khoảng thời gian từ 5 năm đến 21 năm). Theo đó bạn có thể tự hình dung mình cần tích cực ở các kênh nào để đạt mức tăng trưởng kỳ vọng.
Bình an tâm trí (Peace-of-Mind)
Đây là trạng thái bình an về mặt tài chính. Bạn có đủ tiền để trang trải cuộc sống, không phải lo lắng về vấn đề tài chính, và có đủ thời gian để theo đuổi đam mê và mục tiêu cá nhân. Điều này thường được thể hiện qua việc tổ chức tháp tài sản hiệu quả, trong đó có các tầng bảo vệ vững vàng (bảo hiểm, quỹ dự phòng,...) và có mức tăng trưởng đều đặn hàng năm, vượt trên mức lạm phát để thực hiện các mục tiêu mà bạn ưu tiên.
Nếu đạt tăng trưởng đều đặn 15-20% qua các năm, một cá nhân có thể cho mình trạng thái tự do an tâm tài chính.
Nguyên tắc SEI
Đơn giản nhất, FinPeace giới thiệu nguyên tắc SEI (Saving Rate, Emergency Fund, Investment Machine) như một kim chỉ nam trong việc xây dựng tài sản và tài chính cá nhân.
Saving Rate (Tỷ lệ tiết kiệm)
Đây là yếu tố then chốt. Bạn cần tiết kiệm ít nhất 20% thu nhập để cho các quỹ dự phòng, các mục tiêu cá nhân, đầu tư vào bản thân. Đầu tư vào bản thân (khóa học, kỹ năng) cũng là một hình thức đầu tư quan trọng giúp bạn tăng thu nhập và năng lực cạnh tranh trong tương lai. Đặc biệt bạn cần quan tâm đến tìm hiểu và tham gia đầu tư tài chính. Việc thiếu tiếp cận sản phẩm dịch vụ tài chính (financial inclusion), như bạn đã đọc ở bản tin số #17 là cây tài chính ổn định của bạn đang thiếu hẳn một trong bốn bộ rễ quan trọng giúp cho cây khoẻ khoắn và tăng trưởng mỗi ngày.
Để rà soát lại tỷ lệ tiết kiệm cũng như sức khỏe tài chính nói chung, các bạn có thể thử bài kiểm tra Sức khỏe Tài chính do FinPeace thiết kế. Kết quả sẽ được gửi tới bạn qua email trong 24 giờ. Các bạn có thể book phiên tư vấn 1:1 (hoàn toàn miễn phí) để được giải đáp kết quả.
Emergency Fund (Quỹ khẩn cấp)
Quỹ khẩn cấp (Emergency Fund) là một khoản tiền tiết kiệm được dành riêng để đối phó với các tình huống khẩn cấp và bất ngờ trong cuộc sống. Nó đóng vai trò như một "vùng đệm" tài chính, giúp bạn duy trì sự ổn định và tránh rơi vào khủng hoảng khi gặp phải những biến cố không lường trước. Thông thường, quỹ khẩn cấp nên đủ để trang trải chi phí sinh hoạt trong 6-12 tháng. Số tiền cụ thể sẽ phụ thuộc vào lối sống và mức chi tiêu của bạn.
Bạn cần liệt kê các khoản chi phí thiết yếu hàng tháng như: tiền nhà/tiền thuê nhà, sinh hoạt phí, các khoản trả góp (giáo dục) và các chi phí khác… để lập quỹ.
Investment Machine (Cỗ máy đầu tư)
Xây dựng một hệ thống đầu tư tạo ra thu nhập thụ động. Đây là bước giúp bạn đạt được tự do tài chính thực sự. Bạn cần tìm hiểu các kênh đầu tư phù hợp với khả năng chịu rủi ro và mục tiêu tài chính của mình.
Hình ảnh minh họa một vòng tuần hoàn tài chính, mô tả khái niệm "Investment Machine" (Cỗ máy đầu tư) – một hệ thống tạo ra thu nhập thụ động.
Vòng tuần hoàn này bắt đầu từ việc đầu tư tài sản, tạo ra dòng tiền, tích lũy dòng tiền đó để đầu tư vào nhiều tài sản hơn, và tiếp tục vòng tuần hoàn.
Ý tưởng cốt lõi của Investment Machine là tạo ra một hệ thống tài chính vận hành tự động cho cá nhân, tạo ra dòng tiền một cách bền vững mà không cần sự can thiệp trực tiếp của bạn.
Thay vì chỉ phụ thuộc vào thu nhập từ công việc chính, bạn tạo ra nguồn thu nhập bổ sung từ các khoản đầu tư. Điều này giúp bạn tiến gần hơn đến tự do tài chính, nơi bạn có đủ thu nhập để đáp ứng nhu cầu sống mà không cần phải làm việc toàn thời gian.
Các thành phần của Investment Machine:
Tài sản sinh lời (Assets): Đây là nền tảng của cỗ máy đầu tư. Tài sản sinh lời là những tài sản có khả năng tạo ra dòng tiền, ví dụ như:
Cổ phiếu: Mua cổ phiếu của các công ty niêm yết, nhận cổ tức và lợi nhuận từ sự tăng giá của cổ phiếu.
Trái phiếu: Đầu tư vào trái phiếu, nhận lãi suất định kỳ.
Bất động sản: Cho thuê nhà, đất, nhận tiền thuê nhà.
Doanh nghiệp: Nếu bạn sở hữu một doanh nghiệp, lợi nhuận từ doanh nghiệp chính là nguồn thu nhập thụ động.
Quỹ đầu tư: Đầu tư vào các quỹ đầu tư, hưởng lợi từ sự tăng trưởng của danh mục đầu tư.
Dòng tiền (Cash Flow): Dòng tiền là tiền thu được từ các tài sản sinh lời. Đây là nhiên liệu vận hành cỗ máy đầu tư.
Tái đầu tư (Reinvestment): Một phần hoặc toàn bộ dòng tiền thu được được tái đầu tư để mua thêm tài sản sinh lời, tạo ra một vòng tuần hoàn tích lũy. Việc tái đầu tư giúp gia tăng quy mô của cỗ máy đầu tư, từ đó tạo ra nhiều dòng tiền hơn nữa.
Cùng xem xét 2 trường hợp để hình dung tổ chức tài chính theo nguyên tắc SEI.
Case Study 1: Hải - Nhà thiết kế đồ họa tự do
Hải kiếm được 50 triệu/tháng. Anh áp dụng nguyên tắc SEI bằng cách:
Tiết kiệm 10 triệu/tháng (20%).
Đã tích lũy được 6 tháng chi phí sinh hoạt (30 triệu x 6 = 180 triệu).
Đầu tư 40 triệu/tháng vào chứng khoán và bất động sản, chia tỷ lệ rủi ro hợp lý. Hải theo dõi danh mục đầu tư thường xuyên và điều chỉnh dựa trên tình hình thị trường. Mục tiêu của Hải là đạt được mức tăng trưởng 15%/năm.
Case Study 2: Lan - Chuyên gia Marketing Online
Doanh thu của Lan không cố định, dao động từ 30-80 triệu/tháng. Lan tập trung vào việc:
Tiết kiệm tối thiểu 20% tổng thu nhập hàng tháng, bất kể doanh thu cao hay thấp.
Luôn duy trì quỹ khẩn cấp tương đương 12 tháng chi phí sinh hoạt để đề phòng những tháng thu nhập thấp.
Do thu nhập không cố định lúc cao lúc thấp (không giống Hải kiếm được đều đặn 50 triệu/tháng), mục tiêu của Lan là ưu tiên sự an toàn. Lan đặt mục tiêu chỉ cần tăng trưởng 10-12%/năm. Lan đầu tư vào các quỹ ETF đa dạng hóa danh mục, giảm rủi ro và đạt được mức tăng trưởng ổn định.
Định kỳ đánh giá và điều chỉnh
Quá trình xây dựng tài sản và tài chính cá nhân không phải là một đường thẳng. Bạn cần định kỳ (6-12 tháng/lần) đánh giá tình hình tài chính, xem xét lại kế hoạch và điều chỉnh cho phù hợp với hoàn cảnh thực tế và mục tiêu đã đề ra.
Dành cho các bạn mới tìm hiểu đầu tư, FinPeace có workshop Đầu tư từ đâu diễn ra tối mai - Thứ Năm 5/12/2024 trong đó giúp các bạn khám phá chiến lược và các kỹ năng thiết yếu khi đầu tư:
Bản đồ đầu tư: xác định kỹ năng thiết yếu & cách áp dụng với các loại tài sản giúp tăng trưởng hiệu quả
Phương pháp đầu tư: Cách thức & nguyên tắc để bắt đầu phương pháp cho nhà đầu tư chuyên nghiệp
Kết luận
Con đường xây dựng tài sản và tài chính cá nhân cho solopreneur hay bất kỳ cá nhân nào luôn đòi hỏi sự nỗ lực, kỷ luật và kiến thức. Việc xác định mục tiêu rõ ràng, áp dụng nguyên tắc SEI, chăm sóc “Cây Tài Chính” và thường xuyên đánh giá, điều chỉnh kế hoạch là những yếu tố quan trọng giúp bạn đạt được tự do tài chính và sống một cuộc sống ý nghĩa, hạnh phúc.